Dinler ve Kurbanlar - 2

Dinler ve kurbanlar araştırmamızın birinci bölümü, Orta ve Güney Amerika medeniyetleri olan İnkalar, Mayalar ve Aztekler’i içeriyordu. Araştırmamızın ikinci bölümünde daha yakın bir coğrafyayı, Mezopotamya’yı inceleyeceğiz. Bu araştırmamızda: Yazıyı icat eden Sümer uygarlığı, Babil kulesinin mimarı olan Babil uygarlığı ve Akdeniz’in en önemli denizci topluluklarından olan Fenikeliler’i inceliyeceğiz.



Sümerler


Sümerler, Mezopotamya denildiği zaman beklide akla ilk gelen uygarlıktır. Mezopotamya’nın en eski uygarlıklarından olan Sümerler, çok sayıda şehir devletlerinin bir araya gelmesinden oluşmuş bir yapıya sahiptir. Çok tanrılı inanç sistemine sahiptiler. En büyük üç tanrıları vardı. Bunlar: Gök tanrısı An, An’ın oğlu fırtına tanrısı Enlil ve bilgelik tanrısı Enki’dir. Sümer inancına göre, tanrılar insanları kendilerine mabetler yapsınlar, kurbanlar sunsunlar ve hizmet etsinler diye yaratmıştır. Sümerlerde Ziggurat adı verilen piramit benzeri tapınaklar bulunurdu.

Bir Ziggurat Tasviri

Sümerlerin kurban merasimleri yaptıkları bilinmektedir. Kuzu ve domuzun yanı sıra birçok hayvanı tanrıları için adak olarak sunarlardı. Sümerlerin tanrıları için insan kurban ettiklerine dair herhangi bir bulguya rastlanmamıştır. Sümerlerde bilinen insan kurban etme ritüelleri tanrı inançlarından ziyade ölümden sonraki yaşam inançlarına dayanmaktadır.

Sümer Mezar Odalarına
Giden Merdivenler

Sümerlerde kral ya da kraliçeler öldüğü zaman, onunla beraber değerli eşyaları, askerleri ve hizmetçileri de kurban edilerek gömülürdü. Eski Mısır’daki mezar sisteminin bir benzerini de Sümerlerde görmekteyiz. Merkezde kral ya da kraliçe gömülürken önem sırasına göre hizmetçiler veya askerler gömülürdü. Bunun en büyük örneğini Ur kendinde bulunan bir Sümer kraliçesinin mezarında görmekteyiz.


İngiliz arkeolog Leonard Woolley 1922 yılında Ur kentinde yaptığı kazıda bir Sümer kraliyet mezarı keşfeder. Mezar bir Sümer kraliçesine aittir. Kraliçe öldükten sonra, değerli eşyaları ve 60 kadar da hizmetçisi ile beraber gömülmüştür. Bu keşifle beraber Sümerlerde de insan kurban etme ayinlerinin yapıldığı kesin olarak anlaşılmıştır.






Babilliler

Bir Marduk Tasviri

 Babilliler, Babil kenti etrafında kurulmuş en eski Mezopotamya imparatorluklarından biridir. Çok tanrılı inanç sistemleri vardır. Bunlardan şüphesiz en tanınmışı Marduk’tur. Kral Hammurabi, Babili başşehir yaptığı dönemde Babil’in tanrısı olan Marduk’u da Babil İmparatorluğunun baş tanrısı ilan etti. Babillilerin en ünlü yapıtlarından olan Babil Kulesi’de Marduk’un şerefine yapılmıştır.

Bir Babil Kulesi Tasviri

Babilliler, genelde tanrıları için bitkisel ve hayvansal gıdalar, su, şarap ve bira kurban ederlerdi. Babillilerin ibadet ettikleri tapınaklara da Sümerlerde olduğu gibi Ziggurat adı verilir. Babillilerin insan kurban ettiklerine dair bir kanıt yoktur. Fakat genel kanı Babillilerin insan kurban ettikleri yönündedir. Bunun sebebi ise kutsal kitaplarda geçen tanrı Marduk’a çocuk kurban edildiğinden bahsedilmesidir. Çeşitli otoriteler Marduk’a adaklar adamanın çok yaygın bir uygulama olduğunu ve bu yüzden çocuk kurban edilmesinin de mümkün göründüğünü söylemektedir.




Fenikeliler

Fenikeliler denizcilikte çok gelişmiş bir uygarlıktı.

Fenikeliler eski çağlarda Mezopotamya’da Akdeniz’in doğu kıyısında bugünkü Lübnan çevresinde yaşamış bir uygarlıktır. Tüccar bir topluluk oldukları için kendilerini “Kenaniler” olarak adlandırdıkları tahmin edilmektedir. Denizcilikte çok gelişmiş bir uygarlık olduklarından Batı Akdeniz kıyılarına kadar etkilerini gösterebilmişlerdir. Fenikeliler, diğer Mezopotamya uygarlıkları gibi çok tanrılı inanç sistemine sahiptirler.

Fenikelilerin tanrılarına bebeklerini
kurban olarak sunmalarını
tasvir eden bir resim

Fenikelilerin inanç sisteminde tanrılar erkek ve dişi olarak ikiye ayrılırdı. Ayrıca her şehrinde kendine özgü bir tanrı bir de tanrıçası vardı. Tarım tanrıçası Atargatis ve bereket tanrıçası Astart, Fenikelilerin en büyük tanrılarıdır. Kartacalılar gibi Fenikelilerin ilk doğan çocuklarını (bazı kaynaklara göre ilk erkek çocuklarını) tanrılara kurban ettikleri iddia edilmektedir. Bu iddianın en büyük kaynağı ise yapılan arkeolojik kazılarda çok sayıda bebek kemiklerinin bulunması ve eski yunan kaynaklarının da bu fikri desteklemesidir.