Dinler ve Kurbanlar - 1

Tanrılar kurban istiyor!”

Bu repliği birçok filmde, birçok kitapta görmüşsünüzdür. Antik çağlarda, tanrılar kanla beslenirdi. Daha doğrusu eski medeniyetler, tanrılarının gazabından kurban vererek kurtulabileceklerine inanırlardı. O dönemde yiyecek, içecek, canlı ya da ölü hayvanlar tanrılara adak olarak kurban edilirdi. Fakat bu ayinlerin en tüyler ürpertici olanları, şüphesiz insanların kurban edilmesiydi. Bu araştırmamda sizler için insan kurban eden dini inançları/inanışları olabildiğince yalın bir dille anlatmaya çalışacağım.

Dünyanın birçok yerinde, sayısız medeniyet, binlerce tanrıya inanmış ve bu tanrılar uğruna milyonlarca insanı kurban etmişlerdir. Araştırmamızın başlangıcı olarak en tüyler ürpertici ayinlerin yapıldığı, insan kurban etme deyince ilk akla gelen coğrafyaya, Amerika kıtasına konuk oluyoruz. İlk inceleyeceğimiz medeniyetler tahmin edeceğiniz gibi, İnkalar, Mayalar ve Aztekler olacak.



İnka Medeniyeti

İnkalar bugünkü Peru civarında, Güney Amerika’nın batı kıyılarında, Kristof Kolomb öncesi Amerika’da yaşamış en büyük medeniyetlerinden biridir. Çok tanrılı inanç sistemleri bulunan İnkaların, en büyük tanrıları Güneş Tanrısı İnti’dir.

İnkalar dini merasimlerini mabetlerde yapardı. Normal zamanlarda insan kurban etmek yerine farklı adaklarda bulunurlardı. Adak olarak sundukları çiçek, yiyecek, içecek ve giyecekleri ateşe atarak tanrılara kurban ederlerdi. Bazı zamanlarda ise hayvanların canlı olarak ateşe atılarak kurban edildiği de bilinmektedir.

İnkalardaki adak olarak
çocukların kullanılmasının
bir temsili resmi

İnkalar, yeni bir imparatorun tahta çıkması veya imparatorun ölmesi, çeşitli vebaların ortaya çıkması, doğal afetler ve kıtlık gibi olaylarda, bu olayları engellemek için tanrılara adak olarak insan kurban ederlerdi. Genel olarak yetişkinler kurban edilse de çocukların da kurban edilmesine rastlanılmaktadır. Kurbanlar genel olarak savaş esirleri arasından seçilmekte olsa da kurban seçiminde belirgin bir sistemleri yoktu. Çocukları saflıklarından dolayı kurban eden İknalar’ın, soylular arasından da kurban seçmelerine rastlanmıştır. Çocuklar kurban edilirken daha büyük özen gösterilerek, ayin öncesinde çeşitli içki ve ilaçlarla daha az acı hissetmeleri sağlanırdı. Kurban etme ayinini rahip ya da rahibeler yerine getirdi.

Bir İnka Tapınağı

Yaklaşık 500 yıl kadar önce bugünkü Peru’nun Arequipa şehrinde Ampato Dağında yapılmakta olan bir kurban ayini sırasında volkanik bir patlama sonucu kurban ayinini gerçekleştirilen topluluk ve kurban edilmek üzere hazırlanan küçük bir kız çocuğu ölürler. 1995 yılında Antropolog Johan Reinhard ve ekibi yaptığı kazılar sonucu -bugün Lady Ampato veya Mumya Juanita adıyla anılan- kurban edilmek için hazırlanmış küçük kızın volkanik patlama sonucu korunmuş mumyasını bulurlar. Öyle ki kız çocuğunun ayin öncesi hazırlıkları için giydirilen kıyafetleri ve takılan takıları bile hiç bozulmadan kalmıştır. Peru, Arequipa’daki Santuarios Andinos Müzesi’nde yerel halkın İnka’nın Buz Bakiresi olarak adlandırdığı mumya bu gün hala sergilenmektedir.

Maya Medeniyeti

Mayalar hakkında bilgilerimiz M.Ö. 1500 yılına kadar gitmektedir. Mayalar çok tanrılı bir inanış sistemine sahiptiler. Kireç taşından yapılma tapınak ve sarayları, bunların üzerine çeşitli ayin ve astronomik olayları anlatmak için yaptıkları kabartmaları günümüzde bile hala büyük ilgi görmekte ve birçoğunun gizemi hala çözülememektedir.

Mayalar çok tanrılı inanç sistemlerinde, tanrıları için pek çok kurban ayini yapmışlardır. Fakat ilk ortaya çıkan Maya Medeniyetinde kurban ayinlerinin yapılmamaktaydı. Bu ayinlerinin ilk olarak ne zaman yapılmaya başlandığı ise kesin olarak tespit edilememiştir.

Mayalarda tanrıları için çeşitli hayvanlar kurban ederdi.

Mayalar pek çok şekilde tanrıları için kurban ayinleri düzenlerdiler. Tanrılar için çiçek, yiyecek, tütsü, bakır ve altın objeler sunulmasının yanı sıra hayvan kurban etme ve insan kurban etme gibi ayinlere de sahiptiler. Ayinler genelde kireç taşından yaptıkları büyük tapınaklarında gerçekleştirilirdi. İnsan kurban edilmesi üç şekilde yapılırdı.
Birinci yöntem tapınaklardaki sunaklarda insanların kafalarının kesilmesi ya da kalplerinin çıkarılması şeklinde öldürülmesiyle yapılırdı. Bu kurbanlar genelde savaş esirlerinden seçilir ve türlü işkencelerle öldürülürdü.
İkinci kurban etme yöntemi ise, daha ziyade kendini tanrıya adama biçimiydi. Kişiler tanrı için kendi kanlarını akıtır, kendilerine işkence ederler ve kurban olmak için kendilerini sunarlardı.
Üçüncü yöntem ise belirli zamanlarda Mayaların kutsal saydıkları bazı kuyulara bakire kızların atılmasıydı.


Mayalar, mahsulün bereketinin artması, evrendeki düzensizliklerin önlenmesi, çıkabilecek kargaşalara mani olunması ve tanrıların gazabının yatıştırılması için kurban ayinleri düzenlerdiler. Bazen hükümdarlarında kendilerine işkence ederek kanlarını akıttıklarına rastlanmıştır. Hükümdarların, halk ile tanrı arasında bir köprü olduklarına inanırlardı ve bu şekilde kanlarını akıtarak tanrılarıyla iletişim kurarlardı.




Aztek Medeniyeti

Aztek dini, birçok Orta Amerika kültürünün farkı unsurlarının bir araya gelmesiyle oluşmuş komplike bir kültürdür. Çok tanrılı inanç sistemine sahip Azteklerin tanrılarının başında, Tonaçatecutli ve karısı gelir. Diğer tanrı ve yarı tanrılar onun ve karısının emriyle hareket ederler. Aztekler için önemli tanrılardan bir tanesi de Quetzalcoatldır. Bu tanrı diğer tanrıların oyunları ve bitmek bilmez entrikaları yüzünden ülkesini terk etmiştir. Aztekler bu tanrının uzak bir gelecekte döneceğine inanırdı. Bazı tarihçiler tarafından, bu inanıştan dolayı İspanyol komutanı Cordezi’yi, Quetzalcoatl zannederek direniş göstermedikleri ve dostça davrandıkları da iddia edilmektedir.

Azteklerde insan kurban etmek çok yaygın bir uygulamadır. Ritüeller çok sıkı bir göksel takvim bazı alınarak belirli zamanlarda yapılırdı. Uyguladıkları ayinler 365 günlük bir takvimle, yaklaşık 260 günlük başka bir takvime dayanmaktaydı.

Xiuhtecuhtli'nin bir tasvi

Aztekler tanrılarına çok önem verirlerdi ve onlar için birçok kurban verirlerdi. Bunlardan bir tanesi de ateş tanrısı Xiuhtecuhtli idi. Xiuhtecuhtli için her 52 yılda bir kurban verilirdi. Ayinde kurbanın kalbi çıkarılarak yerine ateş yakılırdı. Bu ayin sayesinde güneş ve ayın hareketlerinin düzgün bir biçimde devam ettiğine inanılırdı.

Azteklerde bir insan kurban etme ayini

Belki de dünya tarihinde en tüyler ürpertici insan kurban etme ayinleri Azteklerde gerçekleşirdi. Genelde ayinler kurbanın kalbinin sökülmesi şeklinde gerçekleşse de nadiren kafalarının kesilmesi ya da yakılarak öldürülmesi gibi yöntemler de uygulanırdı. Tanrıların kurbanların kalbiyle beslendiği düşünülürdü. Çıkarılan kalbin yenilmesi de tören için büyük bir öneme sahipti. Aztekler kurbanları öldürmeden önce yağmur tanrısının rengi kabul edilen maviye boyarlardı.

İnsanların kurban edildiği mihraplarda un, bal ve çocuk kanından yoğrularak putlar yapılır, tören sonunda da bu putlar törene katılanlar tarafından yenilirdi.
Kurbanlar genellikle esirlerden ve çocuklardan seçilirdi. Nadiren -Quetzalcoatl’a kurban verildiği zamanlarda olduğu gibi- kişilerin kendini kurban olarak sunduğu da olurdu. Azteklerde bazı önemli törenler için çok öncelerden özel olarak genç kızların beslediği ve bu kızların kurban edilmesinden hemen sonra etlerinin ateşte pişirilerek yenildiği de bilinmektedir.