Cadılar Bayramı Nedir? Ne Zaman Kutlanır?

Cadılar Bayramı özellikle batı dünyası orijiniyle başlamış fakat günümüzde teknolojinin gelişimiyle hızlanan toplumlar arası  kültürel alışveriş sayesinde tüm dünya tarafından bilinen bir bayram haline gelmiştir. Peki her sene 31 Ekim tarihinde kutlanan insanların kılıktan kılığa girdiği bu Cadılar Bayramı nedir?

Bu sorunun tek bir cevabı maalesef yok. Bu konu üzerinde çalışmalar yapan araştırmacılar dört teori üzerinde yoğunlaşmış durumdalar. Bu teorilerden ikisi Roma dönemine dayanırken, bir diğeri Keltlere ve sonuncusu da hepimizin bildiği gibi Hristiyanlığa dayanmaktadır.

Birinci teorimiz Romalıların meyve ve bereket tanrıçası "Pomona"ya dayanmaktadır. Pomona'nın antik Roma mitolojisinde önemli bir yeri vardır. Meyve bahçelerinin ve meyve ağaçlarının koruyucusu, meyve hasadının bereketli geçmesini sağlayan Pomona resimlerde elinde budama bıçağıyla tasvir edilir. Etimolojik olarak ismi Latince'deki pomum (elma) kelimesinden türemiştir. Pomona'yı diğer Roma tanrı/tanrıçalarından ayıran en önemli nokta ise Yunan mitolojisinde diğer mitolojik karakterlerin bir karşılığı varken Pomona'nın bir benzeri yoktur.
Romalılar bu eşsiz tanrıça için her yıl 13 Ağustos tarihinde büyük bir festival düzenleyip kutlamalar yapardı. Bazı uzmanlara göre Cadılar Bayramının kökeni her yıl Pomona için yapılan bu festivale dayanmaktadır.

Parentalia, Antik Roma'da ölmüş ataların anıldığı dini festivallerdir.

İkinci teorimiz de yine Antik Roma dönemine dayanıyor. Romalıların "Parentalia" adını verdikleri ölüler günü veya asıl adıyla atalar günü'nde  ölmüş ataları andıkları dini bir festivalleri vardı. 13 Şubat öğleden sonra başlayan Parentalia 21 Şubat tarihinde sona ererdi. Parentalia süresince evlenmek yahut nişanlanmak, tapınaklarda halk arasında ayin yapmak ve tütsü yakmak yasaktı.
Parentalia'nın son gününde, Feralia adını verdikleri kamusal bir törenle yakınları ölmüş insanlar atalarının mezarlarına ziyaret ederek çelenk, tahıl, tuz ve şaraba batırılmış ekmek sunarlardı. Pek çok açıdan Cadılar Bayramındaki ataları -veya azizleri- anma, yaşayanlarla ölüler arasındaki bağı güçlendirmek için yapılıyor olma gibi özelliklerin, Parentalia'ya dayandığı düşünülmektedir.



Üçüncü teorimiz ise Antik Çağ Avrupa'sının önemli uygarlıklarından biri olan Keltlere dayanıyor. Keltler, sonbaharın bitip kışın başladığı gün olarak kabul edilen 31 Ekim'de, gece yarısı canlılar alemi ile ölüler alemini ayıran perdenin inceldiğine inanırlardı. Keltler için bu özel olan gün "Samhain" adını verdikleri -kelime anlamı yaz sonu olan- kutsal bir festival günüydü. Hasat bayramı olarak da adlandırılan Samhain'de, kışın kolay geçmesi temenni edilir, şenlik ateşleri yakılır, tanrılar ve doğa ruhları için yiyecek ve içecek sunulur, dualar edilirdi. Aynı zamanda "Keltik Yeni Yılı"olarak kabul edilen gün, Cadılar Bayram'ındaki ataları anma, ateşler yakma, dualar etme gibi ritüellere paralellik teşkil eden ayinler barındırdığı için Cadılar Bayramının kökeni olarak kabul edilir. Cadılar Bayramındaki bal kabağı oyma ritüelinin temelininde Samhain Festival'ine dayandığı düşünülmektedir.

31 Ekim, Kutsallar Günü ya da
Azizler Gecesi Arifesinde,
Hristiyanlar sevdiklerinin mezarlarına
çiçekler koyup, dua ederler.

Dördüncü ve son teorimiz ise Hristiyanlığa dayanıyor. Katolikler için 1 Kasım günü "Azizler Günü" olarak kutlanır. MS 731 yılında Papa Gregory III tarafından ilan edilen bu gün inancı uğruna ölen Hristiyan Azizlerin anıldığı bir gün olarak kutlanmaktadır. 31 Ekim günü gece yarısı ise "eve of all allows" yani tüm kutsalların günü ya da "all hallow even" yani kutsallar gecesi olarak kutlanır.

Hristiyanların bu kutsal günde, ölmüş yakınlarını anması, mezarlarını ziyaret edip çiçekler bırakması ve azizlere dua etmesi, Parentalia ve Hristiyanlık inancının bir sentezi gibi görünmektedir. Fakat aslında bal kabağı oyulması, yer fıstığı tüketilmesi ve elma şekeri yenmesi gibi ritüeller bu bayramın tarımsal kökenleri bulunduğunu göstermektedir. Cadılar Bayramı bu yanıyla da Samhain Festivaline paralellik arzetmektedir.

Cadılar Bayram'ı, batı inanç yapısının -özellikle Hristiyanlık- bir ürünü gibi görünse de temeli Antik Çağlara dayanan eski bir kültürü yansıtmaktadır. Özellikle dünyanın neredeyse her yerinde farklı ritüellerle de olsa kutlanan ataların anıldığı, ölüler bayramları mevcuttur. Cadılar Bayramı özünde bulunan anma kültürüyle farklı toplumlar için bile çok uzak bir yapıda olan bir bayram değildir. Özellikle Bayramın diğer bir yanı olan hasat kutlamaları, tarımla uğraşan, birbirinden çok başka medeniyetler için bile zaten hali hazırda kendi geleneklerince kutlanan bir çeşit festival olma özelliğine sahiptir. Ortaya çıkış biçimi itibariyle evrensel bir yapıya sahip olan Cadılar Bayramı, popüler kültürle harmanlanarak bambaşka bir biçime kavuşmuş, kutlama ve anma temelinin aksine, tüketim ve eğlence yönüyle farklı toplumları etkilemiştir. Özellikle teknolojinin gelişimiyle, dünyanın hemen her yerinde kutlanan Cadılar Bayramı, korku sineması ve edebiyatı için ise bulunmaz nimet haline gelmiştir.

İster ataları anma temelini ele alın, ister hasat kutlaması olarak kabul edin, isterseniz de sadece eğlenceli bir gün olarak benimseyin, Cadılar Bayramı kendine has üslubu ve ruhuyla diğer bir çok bayramlardan farklı bir yere sahip olacaktır. Cadılar Bayramınız kutlu olsun!

Soru ve Önerileriniz için, konuya yorum yazabilir, facebook sayfamızdan mesaj atabilir ya da nikarawas@korkutreni.net adresinden bana mail atabilirsiniz.